İnsan zehni bəzən bir dost, bəzən də bir düşmən kimi olur. Hər gün bizi təşvişə salmaq, özələşdirilməyə çalışmaq və özünüzə inanmağınızı itirməyə səbəb olan mənfi düşüncələr alışqanlığına yol açmaq gücünə malikdir. Mənfi düşüncələr alışqanlığı, bir şəxsin düşüncə və hisslərini təsir altına alan, öz-inandırıcılığı və psixoloji bərpa gücünü sarsan bir məhdudiyyətdir. Bu bloqun mətnində, mənfi düşüncələrin inkişafını, onun səbəblərini və ondan qurtulmaq üçün mümkün yolları ətraflı şəkildə müzakirə edəcəyik.
Mənfi Düşüncələrin İnkişaf Mərhələləri:
Mənfi düşüncələr alışqanlığı, ümumilikdə bəşərə lazım olan pozitiv enerji və öz-özünə güvənin pozulması ilə birlikdə inkişaf edir. İlk mərhələdə, insanın özünə sərt şəkildə danışmağı və hadisələr barədə mənfi düşüncələr yaratmasıdır.. Bu düşüncələr zamanla bir alışqanlığa çevrilə bilər və bir şəxsin düşüncə dünyasını ciddi şəkildə təhdid edə bilir.
- Düşüncə Mərhələsi: Mənfi düşüncələrin inkişaf mərhələləri birinci mərhələ olan düşüncə mərhələsi ilə başlayır. Bu mərhələdə, şəxs belə mənfi düşüncələrinin əsasında yatan düşüncələri və inancları tanımağa başlayır. Bu, özünəməxsusluq, özünəinamın itirilməsi, negativ perspektivdə düşünmə və öz-qəbul edilməmə qorxusu kimi faktorları əhatə edə bilər. Bu mərhələdə, şəxs düşüncələrini və onları necə yaratdığını daha yaxşı anlamağa çalışmalıdır.
- Emosional Mərhələ: İkinci mərhələ, mənfi düşüncələrin emosional mərhələsidir. Bu mərhələdə, şəxs mənfi düşüncələrinə bağlı gələn emosional reaksiyaları və hissləri araşdırmağa başlayır. Hər hansı bir hadisə və ya hərəkət mənfi bir düşüncəyə səbəb olduqda, şəxs özünü mənfi hisslər, təəssüflər və narahatlıqlar ilə dolu hiss edə bilər. Bu mərhələdə, emosional reaksiyaların kökünü tapmaq və anlamaq əhəmiyyətli olur.
- Davranışsal Mərhələ: Davranışsal mərhələ, mənfi düşüncələrin davranışlara təsir etdiyi mərhələdir. Mənfi düşüncələrin əsasında olan inanclar və emosional reaksiyalar, bir şəxsə mənfi davranışlar və hərəkətlər etməyə səbəb ola bilər. Bu mərhələdə, bir şəxs davranışlarını dəyişdirmək və mənfi düşüncələrin yerinə pozitiv davranışlar inkişaf etdirmək üçün bir addım atmağa çalışmalıdır.
Mənfi düşüncələrin inkişafında bir sıra səbəblər və faktorlar
İnsanların mənfi düşüncələrə meyllənməsinə səbəb olan bəzi geniş yayılmış faktorlardan bəhs edək:
Özünəgüvənin azalması: Özünə inamın zəifləməsi, insanların öz potensialına, bacarıqlarına və dəyərlərinə şübhələnməsi mənfi düşüncələrin inkişafına səbəb ola bilər. Özünəgüvən əksikliyi insanları daim şübhə, qorxu kimi mənfi düşüncələrə sürükləyə bilər. Bu haqda hazırladığım 9 həftəlik təlim proqramından istifadə edərək özünəinamınızı artırıb daha keyfiyyətli həyat yaşaya bilərsiniz.(Self-esteem, Özünəinam, Özünüdərk təlim proqramı)
Travmalar və negativ təcrübələr: Şəxsin keçmişdə yaşadığı travmalar, negativ təcrübələr və acıların zehniyyətdə mənfi düşüncələr formalaşmasına təkan verə bilər. Bu təcrübələr şəxsin özünə güvənini zəiflədərək və negativ bir perspektiv yarataraq mənfi düşüncələrinin inkişafına səbəb ola bilər.
Şəxsiyyətin və özqayğının itirilməsi: Şəxsiyyətin pozitiv inkişafı, özqayğının güclənməsi mənfi düşüncələrə qarşı bir qoruyucu faktor olar. Ancaq, şəxsiyyətin pozitiv inkişafının qarşısını kəsən və özqayğını zəiflədən mühit, mənfi düşüncələrin inkişafına səbəb ola bilər.
Negativ cəmiyyət mühitindən təsir almaq: Ətrafımızdakı insanların nifrət, şikayət və narahatçılıq dolu olması, mənfi düşüncələrin inkişafında böyük bir rol oynaya bilir. Bir şəxs daimi olaraq negativ cəmiyyət mühitində yer aldıqda, mənfi düşüncələrə daha meyllənə bilər.
Stres və depressiya: Stresli və depressiv bir həyat tərzi mənfi düşüncələrin inkişafına yol açar. Stres və depressiya, zehniyyətə mənfi düşüncələr formalaşmasına və daha optimistik bir perspektivə qarşı güclənməyə səbəb olar.
Yanlış inanclar və təsirlər: İnanclarımız və daxili təsirlərimiz, mənfi düşüncələrin inkişafına təkan verər. Örnək olaraq, perfeksionizm inancı, özündən razı qalmamaq və mütləq olaraq mükəmməl olmaq arzusuna səbəb olar və bu da mənfi düşüncələrinin inkişafına səbəb ola bilər.
Media və sosial media təsiri: Media və sosial media, insanların özünə qarşı mənfi düşüncələrinin inkişafına təkan verən amillərdəndir. Şəkilləri və idealları ilə müqayisə etmək, özünə qarşı kəskin olmaq və sosial mediadakı negativliklər, mənfi düşüncələrinin inkişafını təşviq edə bilər. (Müqayisə etmək adlı podkastımızı dinləyə bilərsiniz.)
Mənfi düşüncələrin inkişafında təsirli olan səbəblər çoxsaylı və şəxslər arasında fərqlidir. Mühim olan, bu səbəbləri tanımaq, özünüzü müalicə etmək və pozitiv düşüncələrə yönləndirmək üçün mübarizə aparmaqdır. Bir psixoloqdan yardım almaq və pozitiv inkişaf üçün müəyyən təlimləri izləmək də faydalı olacaqdır.
Mənfi Düşüncələrdən Qurtulmaq Üçün Mümkün Yollar:
Mənfi düşüncələr alışqanlığının üstəsindən gəlmək və daha sağlam bir zehniyyət inkişaf etdirmək üçün bəzi yollar mövcuddur:
- a) Özünüzə qarşı dürüst olun: Öncəliklə, mənfi düşüncələrin hansı sahələrdə ortaya çıxdığını təyin etmək və özünüzə qarşı realist və doğru olmaq vəzifəsi qoymaq önəmlidir.
- b) Pozitiv düşüncələrin mənşəyi: Pozitiv düşüncələrinizi artırmaq üçün hər gün müəyyən bir vaxt ayırın və bu müddətdə pozitiv sözlər oxumağa, motivasiya və təbəssüm mənbələri axtarmağa çalışın.
- c) Özümüzü pozitiv hisslərlə doldurmaq: Mümkün olduğunca müsbət hissləri təbliğ edən insanlarla əlaqə saxlayın, təbiətə getməyə, idman etməyə və yeni maraqlar axtarmağa vaxt ayırın.
- d) Özünüzə qiymət verin: Özünüzdən razı qalmaq və özünüzə dəyər vermək, mənfi düşüncələri pozitiv düşüncələr ilə əvəzləməyə kömək edir. Özümüzə sevgi və qiymətli bir yanaşma, yaşam perspektivimizi dəyişdirə bilər.
Son söz:
Mənfi düşüncələr alışqanlığı, insanın həyat keyfiyyətinə çox ciddi təsir edən bir məhdudiyyətdir. Ancaq mənfi düşüncələrdən qurtulmaq mümkündür və daha sağlam bir zehniyyət inkişaf etdirmək olar. Özünüzə və düşüncələrinizə daha çox diqqət edərək, pozitivliyi və özünüzə güvəni yenidən qazana bilərsiniz. Önümüzdəki həyat yolçuluğumuzda daha mənəvi, dəyərli və müsbət bir perspektiv yaratmağa nail olmaq ümidi ilə, mənfi düşüncələr alışqanlığına qarşı mübarizəni davam etdirək. Yadda saxlayaq ki, dəyişmək, inkişaf etmək, intensivlik və davamiyyət tələb edir.
Hələ şərh yoxdur, şərhinizi aşağıya əlavə edin!